Revista Mjekësia Veterinare Shqiptare: –

Përgatiti Mjeku Veteriner Dr Agim Nelaj:

–KLAMIDIOZA–

Dështimet në dhi, normalisht shkojne prej 2 deri në 5 për qind. Çdo përqindje mbi këtë është një problem serioz. Dështimet shkaktojne humbje me rëndësie  ekonomike. Dështimi infektiv në një tufë me dhi, mund të jetë një shqetësim edhe për shëndetin publik, sepse agjentët infektivë që shkaktojnë dështime në dhi mund të infektojnë dhe të shkaktojnë sëmundje tek njerëzit(zoonoze). Shkaktarët më të zakonshme që japin dështime në dhi janë: • Chlamydia (Chlamydia psittaci), (Coxiella burnetii) • Listerioza (Listeria monocytogenes) •Leptospirosis (Leptospira spp) • Toxoplasmosis (Toxoplasma gondii) • Bruceloza Brucella melitensis)  etj.Këta agjentë infektivë shkaktojnë  shpërthime  dështimesh që variojnë nga 25 deri në 30 për qind në  sezon.Studiues në vënde fqinjë(Greqi), që kanë problem dështimet në dhi, theksojne se: Chlamydiosis (Chlamydia, aborti Enzootik) i njohur zakonisht si klamidia, është shkaku më i shpeshtë  i dështimit në dhi. . Klamidia shumëfishohet në gjak dhe gjëndet në organet riprodhuese. Dështimet mund të ndodhin në çdo kohë, ndërmjet ditëve 100 dhe 130 të barrsmërisë. Gjatë tre javëve të para pas dështimit, mitra përmban klamidia.Nëse klamidia nuk diagnostikohet dhe trajtohet, infeksioni do të vazhdojë dhe dhia e infektuari , mund ta ndërpresë përsëri barrësmërin  e ardhshme.

Shkaktari

Agjentë infektivë, arsye që shkaktojnë stres, barna,mangësi ushqyese, bimë helmuese, mund të jenë shkaku i ndërprerjes së  barresmerisë në dhi. Por shkaqet infektive mund të jenë arsyet  më të zakonshme për dështime.Ato duhet të konsiderohen shkaqet më të mundshëme, nëse në një tufë ka një shpërthim masiv dështimi.. Dështim infektiv,më  së shpeshti  është një sëmundje placentare. Shkaku i dështimeve klamidike në dhi, shkaktohet nga një bakterie e njohur si Chlamydia psittaci.Shkaktari përhapet përmes fetuseve të infektuara, placentave,shkarkimet vaginale, feces dhe sekrecione hundës. Shkaktari hyn në qarkullimin e gjakut, por nuk shkakton shënja të infeksionit nëse nuk është, ose  të  barrësohet.. Gjatë barrsmërisë, hyn në mitër dhe shkakton inflamacion placente dhe vdekja  të fetusit.Klamidia – Aborti i klamidik është një nga shkaqet më të zakonshme të dështimit infektiv në dhi. Pëllumbat dhe harabelat mund të jenë bartës te shkaktarit([Psitiici) që shkakton klamidian. Insektet mund të luajnë një rol ne transmetimi e semundjes. Bagëtit jo barrse mund të infektohen, por shkaktari mund të qëndrojë i fjetur, duke krijuar pak ose aspak përgjigje imune. Shkaktari mund të qëndrojë në këtë gjëndje, derisa dhia të mbetet  barrse e mund  te shkaktoje deshtim.Inflamacionet e placentës të shkaktuara nga infeksioni parandalojnë kalimin normal të lëndëve ushqyese nëpër placentë dhe kjo rezulton me vdekjen e fetusit dhe deshtimin Pas ndërprerjes së barrsmerise, klamidiat eleminohen nga mitra e saj normalisht brenda 3 muajve nga deshtimi. . Chlamydia është gjetur në  spermën e një cjapi 29 ditë pas infektimit eksperimental .Por mënyrat prioritare të transmetimit janë  sekrecione vaginale ose mitrale të deshtimit . Nëse infeksioni ndodh para barësmënise do të ndërpritet barra. Kur infeksioni ndodh gjatë barresmenise së herëshme, deshtimi do të ndodhë në 60 deri në 90 ditë pas kësaj. Po qe se infeksioni ndodh gjatë mesit ose barrësmënisë  së  von.shme, pjellja ështëe  parakohëshme, keci i porsalindur i dobët I pa zhvilluar mire, pra jane te dobët në lindje e me rrjedhoja të me voneshme.Deshtimet më së shpeshti  vrehen gjatë 2 muajve të fundit të mbarsëmërisë.Më të thekesuara ndodhin në dhi më prodhimtare.Ato kane incidencen më te lartë.Dështimet  e para në një tufë, më  shpesh  janë të bagetit e reja (15% ).Abortet zakonisht ndodhin në muajin e fundit të barrësmerise, por mund të ndodhin që në fillim të 100 ditëve të shtatzënisë. Ato mund të tregojnë humbje të oreksit, ethe, një derdhje të përgjakshme vaginale 2-3 ditë para se të ndërpritet barresmeria.

Shenjat klinike

 Karakterizohet klinikisht nga dështimi, gjatë muajve të fundit të barresmerise, mund te kemi  pjellje te parakoheshme ose te dobet. Deshtimet , ndodhin pa  shenja paraprake ,ne disa kanë kollë  vazhdueshme , artrit, keratoconjunctivite (inflamacion i kornesë dhe konjuktivit). Në disa  raste  jane vrejtur sasi të vogla  rrjedhje të pakta  vaginale, vërejtur një ditë para dështimit.Mund te kemi  rrjedhje ngjyre kafe  nga vagina, pneumoni, sy të kuq, inflamacion të epididymis (një pjesë e sistemit riprodhues të Cjapit), dhe inflamacion i nyjeve. Ajo mund të transmetohet për të bërë përmes kontaktit të drejtpërdrejtë të feces nga pëllumba të infektuara dhe harabela. Klamidia mund të transmetohet gjithashtu tek dhitë me insekte të tjera të gjakpirëse.

Diagnoza

Diagnoza e klamidiozës bazohet në historikun e tufës,shënjave klinike dhe karakteristikave të placentës. Për klamidios dyshohet, nëse fetuset e abortuara dhe placenta e freskët duhet të paketohen në akull, duke  shënuara identifikimin e saktë të kafshës  dhe dërgohen në një laborator për diagnozë pozitive.Mjeku veteriner, tre ditë pas  abortit , merr një shtupë vaginale  dhe e dërgon në një laborator.

Trajtimi

Nëse klamidioza është vërtetuar, ose ka gjasa të jetë e pranishme,. Trajtimi me oksitetraciklinë me veprim të gjatë (20 mg / kg IM ose SC. vetëm  një herë,gjatë barrësmërisë në ditët 90-100. Trajtohet e gjithë tufa. Ka të dhëna, në raste të përsëritura përdorimi dy herë  gjatë 4-6 javëve të fundit të shtatzënisë.Megjithatë, për shkak të vështirësive të menaxhimit, proçesi më praktikë, që përdoret sot gjerësisht, duhet të jetë një injeksion i vetëm.  Fetuset dhe placentat duhet të digjen ose të groposen . 

Shënim;

Aborti i klamidit përbën një nga shkaqet kryesore të abortit infektiv në dele dhe dhi. Sëmundja çon në humbje të konsiderueshme ekonomike në shumicën e vendeve të rritjes së dhenve dhe dhive, në Greqi. Studimi i dështimeve në bagëtit e imta në raportet e ndër kufitare me Shqipërin e jugut, paraqet një rishikim i agjentit shkakësor, patogjenezës, përgjigjes imune të strehimit dhe epizootiologjisë. Pas ndryshimeve të kohëve të fundit, që kanë ndodhur në taksonominë e klamidisë, është e nevojshme t’i referohemi familjeve të reja, gjinive të reja dhe specieve të reja brenda rendit Chlamydiales, me theks të veçantë në llojet e reja të abortit Chlamydophila, agjenti shkaktar i abortit klamidik. Ky studim shqyrton të dhënat e fundit eksperimentale të cilat tregojnë vendet e hyrjes së organizmit, mënyrën e përhapjes dhe themelimit të saj në placentë. Ai gjithashtu shqyrton hulumtimin aktual mbi përgjigjet imunitare të ndërmjetësuara nga qelizat humorale dhe qelizore, rolin e IFN-γ në infeksionin latent dhe kjo e Tcells në përgjigjen mbrojtëse imune.

Solli për Revistën Mjekësia Veterinare Shqiptare:Dr Agim Nelaj.Sarandë 08.11.2020

Nuk lejohet ripublikimi i këtij artikulli pa lejën e autorit ose redaksisë.

Në rast referimi, të përmendet burimi përkatës veterineret.com