Nga Dr Agim Nelaj!

-Qëllimi kryesor i Mjekësisë Veterinare është: për të përmirësuar ndërgjegjësimin e publikut dhe tu kujtoje politikë-bërësit kudo në botë që:

Veterinerët modernë nuk janë vetëm mjekët e kafshëve dhe avokatët e mirëqënies së tyre; Ata janë edhe aktorët kryesorë të shëndetit publik për shkak të rolit të tyre vendimtar në promovimin e sigurisë ushqimore, mbikëqyrjen e prodhimit, higjienën e kafshëve, kontrollin zoonozave, monitorimin i cilësisë dhe sigurisë se ushqimit, hulumtime bio, mbrojtjen e mjedisit dhe biodiversitetit dhe reduktimin e urisë globale! Veterinaria për shëndetin, Veterinaria për ushqimin, Veterinaria për planetin,

Një profesion, një vizion, një zë!

Pa shëndetin e kafsheve nuk ka shëndet publik!

Pa biopatologjinë e krahasuar nuk do të kishim mjekësi humane moderne!

Një profesion, një vizion, një zë!

Në librin ”Mjekësia Veterinare dhe shëndeti i njeriut”, botuar pak kohë më parë në Amerikë, : Ku jo vetëm kafshët por dhe njeriu është burim infeksioni për kafshët (zoonozat everse): Jane disa viruse te njeriut që infektojnë kafshët. Flitet gjatë për sëmundjet zoonoze,për rrezikun që i kanoset njerëzve nga sëmundjet që dëmtojnë rëndë bagëtit, kafshët e shoqërimit etj Sëmundjet virale të njeriut që kalojnë në kafshë – të tilla si SIDA, Ebola, SARS, Encefaliti dhe sëmundje të tjera të frymëmarrjes – demonstrojnë një potencial patogjene të ” pishinës zoonotike”.Pra kur flitet për antropozoonos, duhet të njihen edhe infeksionet e kundërta, apo ndërsjellta; sëmundje të njerëzve që transmetohen në lloje të ndryshme të kafshëve. Metapneumovirus i familjes Paramyxovirus është një përgjegjës për rreth 10% të të gjitha infeksioneve të traktit të frymëmarrjes. Metapneumovirus i njerëzve, ka qenë një prej këtyre viruseve të njeriut, i cili është izoluar në kafshë. Infeksione të tilla pritet që të ndodhin më shpesh veçanërisht në parqe zoologjike.

Virusi i gripit mund të transmetohet shpesh nga njerëzit në lloje të tjera të kafshëve.

Një shpërthim i gripit fundit, solli vdekjen e 6 bonobos (një specie e shimpanzeve) një kafshë e egër (e shenjtë) në Kongo.

Viruset e gripit të njeriut janë të izoluara më herët tek derrat. Që nga shfaqja e saj në 1968, nëntipi H3N2, ka infektuar derrat shumë herë në të gjithë botën.

Ai ka shkaktuar shpesh shpërthime të rënda.

Kohët e fundit gripi H1N1 është një tjetër nëntip që infekton derrat.

Viruset e gripit mbeten në popullatën e derrave për periudha të gjata kohore.Këto viruse mund të shërbejnë si rezervuar për riciklimin e shtameve të virusit të influencës së vjetër përsëri në popullatën njerëzore.

Rritja e popullsisë njerëzore, udhëtimet, bizneset globale të ushqimit, rritja globale e prodhimit industrial të kafshëve, lëvizja e shpejtë e njerëzve dhe kafshëve, sistemet e shpejtë të transportit të sotëm, problemet moderne e shëndetit publik janë në rritje dhe gjithnjë e më komplekse.

Shtimi i kafshëve të shoqërimit,mbajtja e tyre nëpër apartamente me sipërfaqe të vogla,ku bashkjetojnë, flenë,ushqehen pa kushtet e nevojshme higjenike etj , janë shkaqet për perhapjen dhe transmetimin e ndërsjellt të zoonozeve.

Një patogjen që del sot në një vend në kafshë prodhimi, shoqërimi ose kafshë të egra, janë të mpleksur lehtësisht dhe mund të transmentohen pa u vënë re në njerëz, kafshë, bimë ose produkteve ushqimore në pjesët më të largeta të botës. Kjo në më pak se 24 orë. Habitatet e njerëzve kanë një kompleksitet të madh, e ardhmja premton më shumë mundësi që njerëzit të shkaktojnë zoonoza të kundërta. Kërkimi shkencor duhet të bëhet në këtë fushë për të siguruar një kuptim më të gjërë, evidentimi i raste të reja, të rishfaqura si kërcënime për sëmundje. Gjithesesi kërkohet një qasje e nevojshme multidisiplinare e mjekësisë veterinare dhe asaj humane për të njohur problematikën dhe bashkveprimin e ndersjellte. Që nga viti 1988, hulumtimet per implikime e “zoonoza kundër” kanë qenë fokusuar kryesisht në infeksione me origjinë bakteriale.

Pjesa më e madhe e artikujve të shqyrtuar është fokusuar në methicillin-rezistente Staphylococcus aureus dhe Mycobacterium tuberculosis etj.Flemingu para 87 vjet, me zbulimin e penicilinës i cili, së bashku me Howard Florey dhe Ernst Boris Chain, do të realizonin zbulimin më të rëndësishëm të mjekësisë moderne. Të tre shkencëtarët u nderuan me çmimin “Nobel”.

Natyrisht. Bakteret do të reagonin duke modifikuar profilin e tyre gjenetik. Kjo u konkretizua me sintetizimin e një enzime që lidhej me penicilinën dhe e bënte atë joefikase. Industria farmaceutike do ti përgjigjej me zbulimin e një peniciline sintetike, të quajtur meticilinë ” Pra sa herë shkenca përpiqet të sfidojë natyrën, bakteret modifikohen e kthehen akoma më të forta e më rezistente ndaj antibiotikëve. ”I’ll be back”, “do të kthehem përsëri”, Realisht ato janë kthyer fuqishëm, pasi dukuria e rezistencës është një problem me përmasa gjithnjë në rritje Abuzohet me përdorimin e antibiotikëve pa kriter. Përdoren antibiotikë jo vetëm për mjekime, por edhe në ushqimin e kafshëve . Bakteret e pranishme në zorrët apo dhe në mishin e këtyre kafshëve janë shumë rezistente ndaj mjekimit. Raportet në lidhje me këto bakterie në blegtori ose në kafshët e shoqërimit janë kryer kryesisht në Shtetet e Bashkuara.Viruset janë patogjenet e dytë , më të zakonshme të trasmetimit nga njeriu në kafshë. Studimet sugjestive të transmetimit të parazitëve të njeriut në kafshë janë publikuar për herë të parë në vitin 2000. Më së shpeshti janë raportuar agjentë parazitare që transmetohen nga njeriu tek kafshët si: duodenalis Giardia dhe Cryptosporidium parvum.

Hulumtimet parazitare janë kryer më shpesh në Ugandë dhe Kanada. Autorët kane hetuar invazionet parazitare të njeriut kryesisht në kafshë të egra dhe bagëti.

Marrëdhëniet e njeriut me kafshët në këtë fushë ka ngjasa të vazhdojë të intensifikohet në të gjithë botën gjatë dekadave të ardhshme. Kjo për shkak të praktikave mbarështuese,rritjes se tregut të kafshëve shok, ndryshimit të klimës dhe ekosistemeve, zhvillimit antropogjene habitateve, si dhe udhëtimeve globale dhe tregtisë.

Ky shqyrtim vë në dukje një numër faktorësh që ndikojnë në rrezikun e transmetimit të sëmundjeve nga njerëzit në kafshë.. Ndryshimet antropogjenike në ekosistem,ka rritur numërin e habitateve të përbashkëta në mes të njerëzve dhe kafshëve.

Hulumtuesit zbuluan përhapjen njerëzore pandemike të Escherichia coli (shtami 025: H4-ST131 CTX-M-15) në lloje të ndryshme të kafshëve.

Kjo tregoi transmetimin ndër-specie nga njerëzit në kafshë shtëpiake dhe bagëtia.

Kjo përhapje e veçantë nga njerëzit është gjetur të jetë infektim në kafshë ,i dokumentuar në të gjithë Evropën. Hulumtimet në lidhje sëmundjeve zoonotike shpesh fokusohet në sëmundjet infektive të kafshëve që trasmetohen në njerëz.

Gjithësesi, një numër në rritje i raporteve tregojnë se njerëzit janë transmetues të patogjeneve në kafshë.

Shembujt e kohëve të fundit përfshijnë methicillin-rezistente Staphylococcus aureus, virusit të influencës A, Cryptosporidium parvum dhe lumbricoides Ascaris etj.

Artikulli u përgatit nga Dr.Agim Nelaj
Nuk lejohet përdorimi i këtij artikulli pa lejën e redaksisë ose autorit!
Ju lutemi në rast referimi duhet të përmendet autori, burimi i informacionit dhe linku përkatës që i përket Revistës Mjekësia Veterinare Shqiptare!